Yumurtalık Kisti Nedir? Tedavisi ve Belirtileri Nelerdir?
Kadın hastalıklarından biri olan yumurtalık kisti üreme çağı veya diğer yaşlarda görülebilir. Yumurtalıkta meydana gelen içi sıvı veya farklı dokular ile dolu olan keseciklerden oluşur. Bir veya daha fazla sayıdan oluşan kistlerin büyüklüğü değişkendir. Her kadında farklı bir tipine, büyüklüğüne ve çeşidine rastlanan yumurtalık kistinin doğal olarak tedavi süreci de değişiklik gösterir. O nedenle herhangi bir belirti görülüp, şüphe duyulduğunda uzmana görülmesi tavsiye edilir.
İLGİNİZİ ÇEKEBİLİR:
Yumurtalık Kisti Nedir?
Yumurtalık kisti, yumurtalıklarda meydana gelen içi sıvı veya daha farklı doku ile oluşan keseciklere denir. Bu kistte en çok üreme çağında olan kadınlarda rastlanır. Ayrıca bir veya birkaç fazla sayıda olma ihtimalleri vardır. Yumurtalık kistinin büyüklüğü de değişken olmakla beraber bazıları hiçbir tedavi gerektirmeden kendiliğinden kaybolur.
Yumurtalık kisti türlerinden üreme çağında meydana gelenlerin büyük bir kısmı iyi huylu olurken, diğer yaşlarda oluşan kistlerde kanser olma ihtimali oldukça yüksektir. Bu kistler sinsi bir şekilde büyüdüğünden çoğu zaman belirti vermez. Ancak bazılarında hareketle artan bir ağrıya rastlanabilir. Bazı kistler ise, kendi etrafında dönerek şiddetli karın ağrısının oluşmasına sebebiyet verebilir.
Karın içerisine kanama, kistin patlaması veya kistin torsiyonu durumunda bazen güçlü ağrı ile karşılaşan insanlar için acil cerrahi tedaviye başvurulabilir. Çoğu kistin tanısı ultrasonografi ile mümkün olur. Evli hastalarda transvajinal ultrasonografiye başvurulurken, bekar kadınlarda karından abdominal ultrasonografi gerçekleştirilir.
Yumurtalıklar kadınların kasın bölgesinde hem sağ hem de sol olmak üzere birer tane yer alır. Görevi her ay yumurtlamayı sağlamak, progesteron ve östrojen ismindeki hormonları salgılamak olur. Bazı durumlarda yumurtalıklarda içi su dolu zararsız kesecikler meydana gelebilir. Çoğu zaman bu kesecikler hiç belirti vermeyerek ağrı oluşmasına neden olur. Her kadının hayatının evresinde en az 1 kez karşılaşabileceği bu kist için düzenli kontrole gitmek mühimdir.
Folikül Kistleri
Folikül kistleri, adet döngüsü sürecinde yumurta, folikül ismindeki içi su dolu olan bir kesecik içinde büyüyerek meydana gelir. Bahsi geçen kesecik yumurtaların içinde yer alır. Genelde yumurtanın atılması esnasında kesecik çatlayarak ilgili yumurtanın yumurtalık dışına çıkmasını sağlar. Bazı durumlar kesecik çatlamayarak, folikül kistine de dönüşebilir. İşte bu durumda oluşan kist farklı boyutlarda olabilir.
Korpus Luteum Kistleri
Yumurtanın atılması sonucunda folikül kesesi ortadan kaybolur. Bazı durumlarda folikülün kesesi kendini onararak içerisinde olduğundan fazla sıvı biriktirmeye devam edebilir. İşte buna, korpus luteum kisti ismi verilir.
Dermoid Kistler
Dermoid kistleri yağ, kıkırdak, saç ve diğer dokuları içeren, birbirinden farklı boyutlarda büyüyebilen yoğun içerikteki kistlere denir. Bu kistlerin içeriklerinin olması, onlarda torsiyon riskinin daha fazla olduğu anlamına gelir.
Endometrioma Kistleri
Endometrioma kistleri, genelde rahim iç duvarında yer alan dokunun, yumurtalık üstünde bir kapsülün içinde bulunmasına denilen isimdir. Koyu kahverengi sıvı içeren bu kistte, çikolata kisti ismi de verilir.
Polikistik Over Sendromu
Yumurtalık dokusunun içinde birden fazla sayıda folikül olması ile genetik kökenli bir kisttir. Yumurtlama düzensizliğinden dolayı oluşan tüylenme, sivilcelenme, adet düzensizliği ve gebe kalma zorluğu gibi pek çok hormonal düzensizlik belirtileri ile karşı karşıya kalınabilir.
Yumurtalık Kisti Çeşitleri Nelerdir?
Yumurtalık kisti oluşumuna ve yapısına bağlı olarak farklı çeşitlere ayrılır. Bunlar aşağıdaki gibidir.
Olikül Kisti
Yumurtalıklardaki büyüyüp gelişen hücrenin zamanı geldiğinde çatlaması gerekir. Çatlama gerçekleşmeyerek yumurta büyümeye devam ederse, folikül kist oluşur. 2-4 cm boyutunda olan bu kistler adet döneminde vücuttan atılır.
Korpus Luteum Kisti
Korpus luteum yumurtanın olgunlaşarak atıldığı bir yapıdır. Progesteron hormonu salgılayan bazı hücrelerden meydana gelir. Yumurtanın atıldığı adette parçalanıp atılması gereken hücreler, atılmadığında 3-5 cm’den oluşan kistleri oluşturur.
Endometrioma
Yumurtalık kisti çeşitlerinden bir diğeri olan endometrioma, rahim içerisini kaplayan endometrium yapısı dışarıda yumurtalıklara taşarak kist oluşturur. Yumurtalıklarda kanama ile meydana gelen kist, içini dolduran sıvının görüntüsü kahverengi olduğundan çikolata kisti de denir.
Dermoid Kist
Embriyonel dönemde yaşanmaması gereken bir dokunun yumurtalık içerisinde kistleşmesi ile oluşur. Dermoid kistlerinin içerisinde diş, kıl, kıkırdak, kemik gibi normalde de bulunmaması gereken dokular yer alır.
Seröz Kistadenom
Seröz kistadenomları içerisi berrak bir sıvı dolu 5 ila 15 cm büyüklüğünde iyi huylu kistlerden oluşur. Normalde iyi huylu tümör sayılsa da %30’u kötü huya dönüşür.
Müsinöz Kistadenom
Yumurtalıklarda meydana gelen en büyük kistlerden biri olan müsinöz kistadenomların büyüklüğü otuz cm’yi bulabilir. İyi huylu kistlerin %25 kadarı müsinöz kistadenomlardan meydana gelir.
Yumurtalık Kisti Tedavisi
Yumurtalık kisti tedavisinde, üreme çağında olan hastalar için genelde kombine doğum kontrol hapları önerilir. Bu hapların önerilme sebebi, kistin kaybolmasından ziyade, yenilerinin oluşmasının önüne geçmesidir. Semptomatik veya büyük bir kistte rastlandığında cerrahi tedavi yapılması tavsiye edilir. Hem cerrahi karar hem de şeklinde kistin tipi, büyüklüğü, hastanın yaşı, ebeveyn olma isteği ve kistle ilgili yaşanan belirtiler önem taşır.
Kist tedavisinde genelde yumurtalık alınmadan kistin çıkarılması amaçlanır. Fakat bazı durumlarda 1 veya her iki yumurtalığın da çıkarılması gerekebilir. Bu ameliyat hem açık hem de kapalı yöntem ile gerçekleştirilebilir. Hangi cerrahi şeklin yapılabileceği genelde hastadan hastaya göre farklılık gösterebilir.
Yumurtalık Kisti Patlaması Nedir?
Yumurtalık içerisinde veya yüzeyinde bulunan içi sıvıyla dolu keseciklerin çatlayarak sıvıyı karın boşluğuna boşaltmasına yumurtalık kisti patlaması adı verilir. Karın içi organları ve duvarları saran, periton ismindeki zar yapı gerilmeye ya da sıvı içerikle temasa karşı oldukça hassastır. Bu peritona herhangi bir temas verildiğinde hasta ağrı hisseder.
Yumurtalık Kistinin Patlama Belirtileri Nelerdir?
Yumurtalık kisti büyüklüğüne, türüne ve yapısına bağlı olarak değişik belirtiler gösterir. Bu belirtilerden biri olan patlama ise, şu şekilde anlaşılır:
- Kasık ağrısı,
- Karında şişkinlik,
- Karında dolgunluk hissi.
Yumurtalık kistlerinin çoğu herhangi bir şikayete neden olmadan ortadan kaybolur. Kaybolmayan ve büyüklüğü çok artan kistler ani kasık ağrısı, bulantı ve kusma ve kist içine kanama sonrası şok belirtiler neticesinde hem cilt soğukluğu hem de hızlı soluk alıp verme gibi problemler ile sıklıkla karşılaşılabilir.
Patlayan Bir Yumurtalık Kistinin Tedavisi Nedir?
Patlayan bir yumurtalık kisti için frozen adındaki hızlı bir patolojik inceleme sayesinde ameliyatın genişletilip genişletilmeyeceğinin farkına varılır. Frozen patoloji sonucu iyi gelirse, kist çıkartılarak kanama kontrolü sağlanır ve ameliyat bitirilir.
Yumurtalık Kistlerinin Belirtileri Nelerdir?
Yumurtalık kisti sinsi bir şekilde oluşan ve kendiliğinden yok olan bir rahatsızlıktır. Bu kistler, kişiye hiçbir belirti vermeden kendiliğinden geçebileceği bazen aşağıdaki belirtileri de gösterebilir. Bunlar:
- Bulantı, kusma,
- Karında şişlik ve gaz,
- Ağrılı barsak hareketleri,
- Adet öncesinde ve esnasında kasık ağrısı,
- Cinsel ilişki sırasında ağrı,
- Bel ve bacak ağrısı,
- Memede hassasiyet
Söz konusu yumurtalık kisti belirtilerden bir veya birkaçını yaşayan kadınlara bir uzmana görünmeleri tavsiye edilir. Ancak aşağıda sayılan daha ciddi belirtiler görüldüğünde hiç zaman kaybedilmeden doktora gidilmesi önerilir. Çünkü bu belirtiler acil tıbbi müdahale gerektirebilir.
- Ateş yükselmesi,
- Güçlü ve keskin bir kasık ağrısı,
- Baş dönmesi ve baygınlık,
- Hızlı nefes alma ve çarpıntı
Bahsi geçen belirtiler, kistlerin batın içerisine patlaması veya kendi etrafında dönmesi anlamını taşır. O nedenle acil müdahale gerektirebilir.
Yumurtalık Kisti Bacakta Ağrı Yapar Mı?
Yumurtalık kisti bel ve bacaklarda ağrıya sebep olabilen bir rahatsızlık türüdür. Hatta bel ve bacak ağrısı, bu kistin ilk belirtileri arasında yer alır.
Yumurtalık Kisti Sonrası İyileşme Süresi
Yumurtalık kisti ameliyatı sonucunda iyileşme, ameliyatın derecesine ve hastanın genel durumuna bağlı olarak farklılık gösterir. Ancak 1 haftalık dinlenme sonucunda gündelik yaşam faaliyetlerine dönmek mümkündür.
Yumurtalık Kistine Neden Olan Diğer Faktörler Nelerdir?
Yumurtalık kisti, hormonal dengesizlikler sonucunda meydana gelir. Bununla beraber yüksek oranda radyasyona maruz kalma, yumurtalıkların enfeksiyon kapması gibi durumlar da kisti oluşturur.
Yumurtalık Kisti Komplikasyonları Nelerdir?
Yumurtalık kisti türlerinin birçoğu iyi huyludur. Bu sayede tedaviye ihtiyaç duyulmadan kendiliğinden geçer. Öte yandan bu kist çeşitleri kişiye hiçbir belirti vermez. Ancak bazı durumlarda kanser hücresi bir kist ile karşılaşılabilir. Yumurtalık kistleri ile diğer bir problem, over kisti torsiyonu olur.
Torsiyon, büyük bir kistin yumurtalığı kendi çevresinde döndürmesi veya ilgili bölgeden uzaklaştırması ile oluşarak kan akımının bozulmasıdır. Hızla tedavisi gerçekleştirilmediği zaman kan akımı bozulur. Akabinde ise, yumurtalık hücreleri geri dönüş olmaksızın ölür. Jinekolojik acil cerrahilerin yalnızca %3’ünü torsiyon ameliyatları oluşturur.
Kist cerrahisinin acil olduğu durumlardan biri de kist patlamasıdır. Batın iç bölümü kanama ve şiddetli ağrıya neden olur. Bu durum enfeksiyon riskinin artmasına yol açar. Tedavi edilmediği durumlarda ise, hasta için hayati bir tehlike riski taşır.
Yumurtalık Kisti Tanısı Nasıl Koyulur?
Yumurtalık kisti, rutin gidilen muayene sırasında doktorun elle müdahale etmesi durumunda fark edilebilir. Bu durumda ultrasonografi ile kist olup olmadığı tanısının kesinleştirilmesi gerekir. Ultrasonografi ile yapılan muayenede ses dalgaları sayesinde iç organlar görüntülenir. Muayene evli insanlarda vajinal yolla gerçekleştirilirken bekarlarda idrara sıkışık olarak karından yapılır. Bazı durumlarda ise, bilgisayarlı tomografi ve MRI gibi görüntüleme metotları kullanılabilir.
Ultrasonografi sayesinde kistlerin büyüklüğü, şekli, yerleşim yeri ve içeriği ses dalgaları kullanımı ile belirlenebilir. Bazı anlarda ise, laporoskopi ismindeki yöntemle, karın içerisine kamera gönderilerek kistin tanısı ve tedavisi gerçekleştirilir. Hatta menopoz sonrasındaki hastalarda, CA125 ismindeki kan testi yardımıyla bu kistin kanser olup olmadığına bakılır. Ancak menopoz öncesindeki hastalarda birçok farklı durum bu testteki yükselmeye neden olabilir. O yüzden kanser tanısı yapılması için kullanımı uygun değildir.
Sıkça Sorulan Sorular
Yumurtalık kisti önlenebilir mi?
Kisti önlemek mümkün değildir. Ancak rutin muayeneye gidilerek erken tanı konulabilir.
Kist ağrısı bacağa vurur mu?
Bacağa ve bele vurabilir.
Yumurtalık kisti nerelerde ağrı yapar?
Kasık, bel, bacak gibi bölgelerde ağrı yapar.
Yumurtalık kisti halsizlik yapar mı?
Aşırı halsizlik ve bulantı görülebilir.
Yumurtalık kisti için bitkisel yöntemler var mıdır?
Bitkisel yöntemler bulunsa da bunların herhangi bir bilimsel kanıtı yoktur.
Yumurtalık kisti adetle nasıl atılır?
İyi huylu kistler kendini belli etmeden adetle birlikte atılabilir.
Yumurtalık kisti gaz yapar mı?
Gaz ve şişlik yapabilir.
Yumurtalık kisti patlarsa neler olur?
Bu gibi durumlar acil müdahale gerektirir. Kistin patlaması durumunda hasta en yakın sağlık kuruluşuna getirilmelidir.
Yumurtalık kisti hamile kalmaya engel olur mu?
Yumurtalık kistlerinin bir kısmı hamile kalmaya engel olurken, bir bölümü böyle bir problem yaratmaz. Folikül kistler ve geçici kistler gebe kalmaya engel teşkil etmeyen türleridir.
