Yumurtalık Kanseri ve Genetik Yatkınlık
Kadın vücudu kompleks ve karmaşık bir yapıya sahiptir. Vücut sistemleri ve işleyişi muntazam bir dizayna dayanır. Bu sistemde genetikten ve çevreden gelen etkiler olumsuz sonuçlara neden olur. Çevrenin ve genetiğin etkisiyle ortaya çıkan yumurtalık kanseri prognozu kötü hastalıklardandır. Over kanser tanısı alan hastaların %10’luk kesiminin genetik yatkınlığa sahip olduğu görülür. Taramalarda üç kuşağın soyağacı çıkarılır. Kalıtsal olarak otozomal dominant genlerle hastalık bireylere aktarılır. Bu bağlamda hastaların birincil ve ikincil derece akrabaların değerlendirilmesi tedavi ve tanılama için önem kazanmıştır.
İLGİNİZİ ÇEKEBİLİR:
Tıbbi literatürde over kanseri olarak adlandırılan yumurtalık kanseri kadınlar için ciddi bir tehlikedir. Erken teşhisi oldukça zor olan bu tür kadınlarda kanser ölümlerinde dördüncü sırada yer alır. Hastalığın adlandırılması genellikle kanserin son evrelerine yani tümörün metastaz yaptığı süreye denk gelir. Dünyada bu konu hakkında yapılan araştırmalar genetiğin önemini vurgulamıştır. Kişinin birinci derece yakınlarının sağlık öyküsünde olan over kanseri hastalığın habercisi olabilir.
BRCA Gen Mutasyonları ve Yumurtalık Kanseri Riski
Genetik bilgilerimizi taşıyan DNA’nın içerisinde farklı yapılar bulunur. BRCA geni aminoasitten oluşan DNA’da bulunan protein kodudur. Tümör baskılayıcı gen olarak adlandırılan genin DNA eşlenmesi sırasında bozulup nesillere aktarılması olumsuz sonuçlar doğurur. BRCA geni hücrelerde meydana gelen bölünmeleri kontrol eder. Oluşan mutasyonlar vücudun spesifik bölgelerinde kanser riskini arttırır. Özellikle meme ve yumurtalık kanseri genetik faktöründe BRCA 1 ve 2 genleri rol alır. Herediter yani doğumsal olarak aktarılan bu gen mutasyonu kanserlerin erken tanısında etkin rol oynar.
Yumurtalık kanseri teşhisi olan bireylerin %63’ünde BRCA gen mutasyonuna rastlanır. Ayrıca aile geçmişinde over kanseri öyküsü olan birey normale oranla 10 kat tehlike altındadır. Sağlık sisteminde yapılacak gen taramaların önemi bu nedenle artmıştır. Ailedeki hastalıkları taşıyan nesillerin tespiti sayesinde birey ve ülke bazında da olumlu etkiler oluşturur.
Aile Geçmişi ve Yumurtalık Kanseri
Hastalık durumunda sorulan ilk soru aile sağlık geçmişidir. Over ve meme kanseri gibi genetik yatkınlıkla nesillere aktarılan rahatsızlıklarda irdelenmesi gereken sorudur. Risk taşıyan grubun birinci veya ikincil derece yakınlarındaki iki veya daha fazla yumurtalık kanseri genetiğe işaret eder. Yapılan çalışmalar over kanserinin nedenini BRCA gibi tümör süpresör genlerdeki mutasyonlara dayandırır. Bilinçli bir şekilde atılan adımlar over kanserinde erken teşhisin yaşını küçültebilir. Bu bağlamda tedaviye verilen süre ve kalite artacaktır.
Risk Değerlendirmesi ve Önleyici Stratejiler
Over kanseri risk değerlendirmesinde tarama programları oldukça önemlidir. Bireylerin ailelerinde 50 yaş öncesi meme ve over kanserinin varlığı genetik yatkınlık kavramını ortaya çıkarır. BRCA genlerinde mutasyonlar risk grubundaki kişilerin tarama programlarıyla belli sürelerde takibini önerir. Taramalarda fiziksel muayenede (rektovaginal muayene gibi) yapılır. Renkli Doppler inceleme ve ultrasonografi tarama programlarından bazılarıdır. Over kanserinde tarama programlarının yanı sıra cerrahi girişimlerle belirli riskler önlenebilir. Yumurtalık kanseri tümörlerinin çoğu metastaz özelliğe sahiptir. Yumurtalıklarda bulunan tümörün türüne göre bölge cerrahi girişimlerle temizlenir. Daha geniş alanlara yayılması önlenir.
Hastalıklarda olduğu gibi kanserlerde de spesifik tedavi hizmetleri verilir. Her birey özeldir mantığıyla kişide bulunan yumurtalık kanseri hücrelerinin özellikleri de değişir. Bireyin vücuduna yapılan cerrahi müdahaleler ve kemoprevensiyon tedavisinde bu etkenler önemlidir. Kişinin bağışıklığına, acı eşiğine ve kanserin durumuna göre kemoprevensiyon tedaviler geliştirilmiştir. “Kimyasal önleme” olarak nitelendirilen kemoprevensiyon tedavide kullanılan maddeler doğal, laboratuvar ve canlı örneklerden üretilebilir.
Yumurtalık Kanseri ve Genetik Danışmanlık
Yumurtalık kanseri genetik olarak BRCA genine dayanır. Soyağacındaki bireylerde meydana gelen BRCA gen mutasyonu gelecek nesilleri etkisi altına alır. Meme ve over kanser riskini arttıran bu faktörün gen taramalarıyla belirlenmesi mümkündür. Ailenin sağlık öyküsünde yer alan over kanseri bireyin risk grubu altında incelenmesine neden olur. Bu doğrultuda belirli sürelerle yapılan taramalar erken teşhis için önemlidir. Günümüzde son safhalarda tanısı koyulabilen over kanseri tedavisini geliştirmek mümkündür.
Sağlık politikalarının gelişmesi ve ailelere verilen genetik danışmanlık yumurtalık kanseri ölümlerini azaltır. Toplumun temelini oluşturan aile bilinçlendirilerek ülke genelinde refah düzeyi arttırılabilir. Genetik danışmanlık gibi çalışmaların hedef gruba yönelik planlanması sağlıkta kalitenin artmasını sağlayacaktır.
Daha fazla bilgi edinmek için Youtube kanalımızı ziyaret edin.
