Sitoredüktif Cerrahi ve Hipertermik İntraperitoneal Kemoterapi

Sitoredüktif cerrahi ve hipertermik kemoterapi karın bölgesindeki bazı kanserlerin tedavisinde tercih edilen iki adımlı bir tedavi yöntemidir. İlk olarak kanserli tümörler alınır ve sonrasında ise ısıtılmış kemoterapi ilaçları kanserli hücrelerin elimine edilmesi için direkt olarak karın boşluğuna uygulanır. 1990’lı yıllardan önce herhangi bir şansının kalmadığı düşünülen peritoneal karsinomatozis tanılı hastalar için 1990’lı yıllardan beri uygulanan sitoredüktif cerrahi ve kısaca hipek olarak bilinen hipertermik intraperitoneal kemoterapi hastaların yaşama süresini artırmaktadır. 

Sitoredüktif Cerrahi ve Hipertermik İntraperitoneal Kemoterapi

Sitoredüktif cerrahi ve hipertermik intraperitoneal kemoterapi, apendiks kanseri, psödomiksoma peritonei, kolon kanseri, yumurtalık kanseri ve peritoneal mezotelyoma gibi karın boşluğu çevresinde yer alan ya da buraya doğru yayılabilen kanser türlerinin tedavisinde tercih edilen yenilikçi bir yöntemdir. İşlemin ilk kısmı SRC ameliyatı olarak da bilinen sitoredüktif cerrahidir. Bu işlemde gözle görülebilen tüm tümörler alınır. Tümörlerin temizlenmesi esnasında bazen bazı organların bir kısmının ya da tamamının alınması gerekebilmektedir. Ancak sadece tümör organın yüzeyinden ayrılamadığında organ alınmaktadır. Genellikle safra kesesi, dalak, ince ya da kalın bağırsağın bir kısmı ve karın duvarında bulunan karın zarının alınması gerekmektedir. 

Hipertermik İntraperitoneal Kemoterapi (HİPEK) Nedir?

Kısaca HİPEK olarak bilinen hipertermik intraperitoneal kemoterapi, sitoredüktif cerrahi ile gözle görülen tümörlerin alınmasından sonraki ikinci adımdır. Bu adım karın boşluğu ve çevresinde kalan mikroskopik kanser hücrelerinin yok edilmesi için uygulanır. HİPEK işlemi esnasında katater adı verilen küçük tüplerden karın boşluğuna sıcak kemoterapi solüsyonu verilir. Bu işlem yaklaşık olarak 90 dakika sürmektedir. Sadece az miktarda solüsyonun emilimi gerçekleşir. Bu nedenle klasik kemoterapi tedavisinde görülen sistemik yan etkiler görülmez. HİPEK sırasında kemoterapi solüsyonu yaklaşık 42-43 santigrat dereceye kadar ısıtılır. Bu şekilde sağlıklı hücreler korunurken kanserli hücrelerin elimine edilmesi hedeflenir. Kanserli hücreler yaklaşık 40santigrat derecede ölürken sağlıklı hücreler yaklaşık 44 santigrat derecede ölür. Bu nedenle kemoterapi solüsyonunun sıcaklığı 44 derecenin altında tutulur.

Sitoredüktif Cerrahi (SRC) Nedir?

Sitoredüktif cerrahi aslında çoklu organ rezeksiyonu ile beraber peritonektomi içeren bir işlemdir. Bu ameliyatın amacı karın boşluğunda gözle görülebilen tüm tümörlerin alınmasıdır. Varsa tümörlerin yer aldığı organlar ve peritoneal yüzeyler de ameliyat esnasında alınmaktadır. Peritoneal karsinomatozis kanserin oldukça ilerlediğini gösterir ve uzun süre boyunca hastalar için geri dönüşü olmayan nokta olarak kabul edilmiştir. Geçmişte peritoneal karsinomatozis hastalarının palyasyon ameliyatı ve kemoterapi ile ortalama toplam sağkalım süresi 4 – 7 ay arasındaydı. Günümüzdeki sistemik kemoterapide kullanılan yeni kemoterapik ajanlar sayesinde ortalama toplam sağkalım süresi 12 ay civarındadır. Bu da sadece kemoterapi ile toplam sağkalım süresinin çok fazla arttırılamadığının göstergesidir. Ancak SRC ameliyatı ve HİPEK ile peritoneal karsinomatozis hastalarında ortalama sağkalım oldukça uzamaktadır.

Sitoredüktif Cerrahi (SRC Ameliyatı) Hangi Kanserlerin Tedavisinde Kullanılır?

Sitoredüktif cerrahi başlıca karın bölgesinde ve karın bölgesi çevresinde yoğunlaşan kanserlerde tercih edilmektedir. SRC ameliyatının en çok tercih edildiği kanser türleri arasında böbrek üstü bezi kanseri, apendiks kanseri, kolon ve rektal kanser, mide kanseri, karaciğer kanseri, mezotelyoma, yumurtalık kanseri, pankreas kanseri ve peritoneal kanser yer alır.  SRC ameliyatı genel anestezi ile yapılmaktadır. Ameliyatta gözle görülen tümörlerin tamamı çıkarılır.

İleri Evre Kanserlerde Sitoredüktif Cerrahinin Başarı Oranı Nedir?

Sitoredüktif cerrahi ileri evre kanser hastalarında tercih edilen bir yöntemdir. Bu yöntem ile hastalarda ortalama sağkalım süresi 21 ay ile 63 ay arasında değişiklik göstermektedir. 5 yıllık sağkalım oranı ise %40’ın üzerindedir.

Amerikan Peritoneal Yüzey Maligniteleri Topluluğu tarafından birden çok kurumda yapılan araştırmalara göre 5 yıllık sağkalım oranı %58’e kadar çıkabilmektedir. 2014 yılında Amsterdam’da düzenlenen 9. Uluslararası Peritnoeal Yüzey Maligniteleri Kongresi’nde peritoneal karsinomatozis için SRC ve HİPEK uygulamasının seçili hastalarda standart terapi olması kabul edilmiştir. Peritoneal kanser indeksi isimli bir indeks bulunmaktadır. Bu indekse göre karın bölgesi 12 farklı parçaya bölünür ve tümörlerin büyüklüğüne göre skorlama yapılır. Skorlama 0 – 39 arasında değişiklik göstermektedir. Skorun düşük olması hastalar için başarı şansının yüksek olması anlamına gelir. Ayrıca skoru düşük olan hastalarda toplam sağkalım süresi beklentisi de daha yüksektir. 

Sıcak Kemoterapi Hangi Durumlarda Kullanılır?

Sıcak kemoterapi uygulaması tek başına sağkalım süresine etki etmemektedir. Bu nedenle tek başına kullanıldığında sadece hastalığın neden olduğu şikayetleri azaltmaya yarar. Daha önce yapılan kemoterapi tedavisinden yanıt alınamaması ve hastalığın ilerlemeye devam etmesi durumunda sitoredüktif cerrahi ve sıcak kemoterapi uygulamasına başvurulmaktadır. Karın zarında tutulumun meydana geldiği hastalarda karın boşluğunda sıvı birikimi başlar. Bu hayat kalitesini olumsuz etkiler. Şişliği akciğerlere ve diğer organlara bası yapması nedeniyle hem solunum hem de dolaşım daha sorunlu hale gelir. Bu gibi hastalarda her ne kadar biriken sıvının drenajı mümkün olsa da bir süre sonra tekrar sıvı birikimi meydana gelecektir. Bu döngünün sürekli olarak gerçekleşmemesi için sitoredüktif cerrahi ve hipertermik intraperitoneal kemoterapi uygulanır. 

Ameliyat Sonrası Süreç Nasıl İşler?

Sitoredüktif cerrahi ve hipertermik intraperitoneal kemoterapi yaklaşık olarak 8 – 14 saat arasında sürmektedir. Ameliyatın süresi kanserin durumuna göre değişiklik gösterir. Hastalar genellikle ameliyattan sonraki 10 – 12 günü hastanede geçirir. Sonrasında ise evde iyileşme dönemi başlar. Hastaların ameliyattan sonraki 2 – 3 ay boyunca yorgun hissetmeleri son derece normaldir.  Her ne kadar iyileşme döneminde dinlenme önemli olsa da bu süreçte hastaların ayağa kalkması, yürümesi ve mümkün olduğunca aktif kalması gerekir. Fiziksel aktivite yorgunlukla mücadelenin yanı sıra ayakta pıhtı oluşması ya da zatürre gibi ameliyat sonrası komplikasyon gelişmesi riskini de düşürür. Bu nedenle hastalara ameliyattan bir süre sonra gündelik hayatlarına geri dönmeleri ve yapmaktan keyif aldığı şeylerle uğraşmaları tavsiye edilmektedir. Ameliyat sonrasında gerçekleştirilen testler ile hastaların ve hastalığın durumu da kontrol edilmektedir. İlk kontrol genellikle taburcu olduktan 1 – 2 hafta sonra gerçekleştirilir. İlk iki yıl boyunca ortalama her üç ayda bir CEA, CA19-9 ve CA125 tümör marker testlerinin yapılması gerekmektedir. Ayrıca bu süreçte her altı ayda bir de bilgisayarlı tomografi çekilmelidir. İkinci yılın sonrasında ise beşinci yıla kadar her altı ayda bir tümör marker testleri ve yılda bir bilgisayarlı tomografi taraması yapılmaktadır. Tümör markerlarında artış görülmesi durumunda hemen arkasından bilgisayarlı tomografi taraması gerçekleştirilmelidir. Ameliyat sonrasında beslenme de oldukça önemlidir. Onkolojik diyetisyen hastanın ameliyat öncesi ve sonrasında ihtiyaç duyulan kalori ihtiyaçlarının eksiksiz bir şekilde karşılanmasına yardımcı olur. 

Sitoredüktif cerrahi ve hipertermik intraperitoneal kemoterapi, karın zarı bölgesinde tutulum yapmış olan kanser hastalarının sağkalım sürelerini birkaç aydan 5 yıla kadar çıkarabilmektedir. Bununla beraber hastaların sadece sağkalım süreleri değil aynı zamanda hayat kaliteleri de önemli ölçüde artmaktadır. Hastalık süresince görülen karın bölgesinde şişlik, karın ağrısı ve kabızlık gibi şikayetlerde önemli iyileşmeler elde edilir.

Sitoredüktif Cerrahi ve Hipertermik Kemoterapi hakkında daha fazla bilgi için Youtube Kanalımızı ziyaret edebilirsiniz.